مقدمات بافندگی

به طور کلی عمل بافندگی عبارت است از تبدیل دو ردیف نخ به پارچه که یک ردیف نخ در طول پارچه کشیده شده و نخ تار نام دارد و ردیف دیگر در عرض پارچه یعنی عمود بر نخ تار می باشدو آن را نخ پود می نامند. عملیات مقدماتی بافندگی سلسله عملیاتی است که بعد از عمل ریسندگی و قبل از عمل بافندگی انجام می شود:

1-آماده کردن نخ های تار برای بافندگی (چله کشی)

2-آماده کردن پود برای بافندگی (بافت پارچه)

اصول بافت

سه عامل اصلی و اولیه که وجود آن ها برای عمل بافندگی و تهیه پارچه ضروری است، عبارتند از تشکیل دهنه کار، پود گذاری و دفتین زدن که در ادامه توضیح داده می شود.همانطور که قبلا گفته شد، پارچه حاصل درگیری نخ های تار و پود است و برای انجام این کار عمل مکانیزمی مورد احتیاج  است تا تارها  را به دو سطح که با یکدیگر زاویه می سازند، تقسیم کند تا ماکو قادر به عبور از داخل آن باشد.

دهنه کار:این عمل توسط پدالها صورت می گیرد که از یک سو به وردها متصل است و با پایین آوردن سر دیگر پا تخته توسط پا، بین تارها زاویه ایجاد می شود و فاصله لازم برای رد شدن ماکو به وجود می آید.

پودگذاری: پس از تشکیل دهنه ، عمل پودگذاری انجام می شود و طی آن ماکو که حاصل ماسوره نخ پود است، از داخل دهنه عبور نموده و نخ پود را طبق طرح بافت در لابه لای تار قرار می دهد.

 

دفتین زدنآخرین عمل اصلی دستگاه بافندگی که بلافاصله پس از پودگذاری انجام می گیرد عمل دفتین زدن است که طی آن ، دفتینی که شانه ای بر روی آن سوار شده و دارای حرکت نوسانی است. نخ پود را به لبه پارچه زده و نخ های تار را از یکدیگر جدا می سازد.

 

اجزای دستگاه بافندگی سنتی

دستگاه بافندگی دستی از قطعات و اتصالات متعددی تشکیل  شده که هر یک از آنها عامل کاریست. اکنون در مورد هر یک از آن ها و کارآیی قطعات توضیحاتی داده خواهد شد.

دفتین

یکی از اجزای بافندگی می باشد. دفتین را می توان به دو قسم تقسیم نمود که عبارتند از :

1.کف دفتین که ماکو بافندگی از روی آن عبور داده می شود

2. جایگاهی که شانه بافندگی در آن قرار می گیرد.

عمل دفتین زدن بلافاصله بعد از پودگذاری انجام می شود که طی آن دفتینی که شانه ای بر روی آن سوار شده و دارای حرکت نوسانی است، نخ پود را به لبه پارچه زده و نخ های تار را از یکدیگر جدا می سازد.

 

شانه

از این وسیله برای کنترل عرض پارچه و همچنین منظم نگه داشتن نخ‌های تار که محل استقرار آن نیز روی دفتین می‌باشد استفاده می شود. دیگر عمل شانه این است که پود گذاشته شده در دهنه کار را به پود قبلی کوبیده تا لابه‌لای تارها محکم و بافت متراکم تولید شود. شانه بافندگی را در قدیم از «نی» درست می‌نمودند که امروزه، نوع فلزی آن متداول است.

 

پدال( پا تخته)

برای این که بتوانیم تارهای رو و زیر را از هم جدا کنیم، وردها را به بالا و پایین حرکت در آورده تا دهنه کار ایجاد گردد. بالای هر ورد به قرقره‌های نصب شده در بالای دستگاه وصل می‌گردد و پایین هر ورد را به وسیله طناب به یکی از پدال‌ها که معمولا به تعداد وردها است، بسته می‌شود.

عمل پدال‌کشی بستگی به نوع طرح پارچه داشته که ممکن است به طور یکسان و متوالی صورت نگیرد و با یکدیگر تفاوت داشته باشد. به طور مثال چنانچه پدال یک به ورد یک وصل گردیده، کشیده شود برای پدال‌کشی بعدی ورد چهار کشیده و به حرکت در آمده شود و یا به طور هم زمان با هم پایین کشیده می‌شود تا طرح مورد نظر روی پارچه نقش بندد.

 

وردها (میل میلک)

این وسیله که بنا به نوع طرح پارچه و تعداد کل نخ‌های تار در عرض پارچه، تعداد آن نیز قابل تغییر می‌باشد. قاب چوب مستطیل شکلی است که میل‌میلک‌ها در داخل آن قرار گرفته و با بالا و پایین رفتن آن ها دهنه ایجاد می‌گردد. یعنی عامل تقسیم‌کننده نخ‌های تار زیر و رو بوده و عمل پودگذاری توسط ماکو صورت می‌گیرد و پارچه بافته می‌شود. طول وردها نسبت به عرض پارچه و مقدار نخ‌های تار متفاوت است. طول وردها بستگی به عرض پارچه و تعداد کلی نخ‌های تار دارد. ارتفاع آن نیز بستگی به ارتفاع میل‌میلک داشته و قابل تغییر است.

در دستگاههای اولیه نساجی ( کرچال) میل‌میلک‌ها از نخ‌های ضخیم تهیه می‌شود. در بین این نخ‌ها (میل‌میلک‌ها) میله ای از جنس نی (قمیش) رد شده تا در جابجایی وردها و رد کردن نخ‌ها از لای وردها به سهولت انجام شود.امروزه میلیمیلک های فلزی با شیار وسط و فنری بصورت ارتجاعی استفاده می شود.

ساز و قرقره

وسیله‌ایست چوبی که توسط طناب وردها را به بالای دستگاه متصل می‌گرداند و باعث چرخش و حرکت آزاد وردها و پدال ها می‌گردد

 

غلطک پارچه پیچ

وسیله‌ایست استوانه‌ای و چوبی که در قسمت جلوی دستگاه نساجی نصب گردید تا پارچه مورد نظر به مرور پس از بافته‌شدن به دور آن پیچیده شود. که بافنده بنا به تشخیص خود و جلو رفتن کار بافت غلطک رابه وسیله اهرمی که در سمت راست بافنده قرار دارد، پیچانده تا مقدار پارچه بافته شده به دور غلطک پیچیده شود. قطر غلطک که از جنس چوب بسیار محکم گردو ساخته می‌شود بین 10 تا 15 سانتی متر بوده و طول آن بستگی به عرض دستگاه بافندگی دارد که متفاوت می باشد.

 

غلطک چله پیچ

برای این که نخ‌های تار چله‌کشی شده را که طول آن ها نیز تا حدودی طولانی می‌باشند، در محلی تحت کنترل داشته باشند از این غلطک استفاده می‌گردد. این غلطک را در اصطلاح نساجی «نورد» نیز می‌گویند که دارای چهار سوراخ محل قرار گرفتن میله‌ای جهت شل کردن چله‌ها و پیچیده شدن پارچه بافته شده حول غلطک پارچه‌پیچ است و در قسمت عقب دستگاه نصب می‌گردد.

ابزار جانبی بافت:

ابزار نخ پیچی: که در گویش مازنی به آن چل نیز می گویند شامل دو چرخ کوچک و بزرگ چوبی با تسمه مشترک است که با چرخیدن هر یک دور چرخ بزرگ چرخ کوچک و ماسوره دهها بار می گردد و نخ دور آن پیچیده می شود.

ماکو: وسیله‌ای است که ماسوره حاوی نخ در داخل آن قرار می‌گیرد تا با عبور ماکو از دهنه کار (از میان تارها که به دو دسته از هم جدا شده‌اند) به صورت رفت و برگشت حرکت نموده و عمل پودگذاری  انجام می‌پذیرد، که معمولا از جنس چوب ساخته می‌شود.

ماسوره: این قطعه وسیله‌ای است که نخ پود به دور آن پیچیده می‌شود و در داخل ماکو قرار می‌گیرد و جنس ماسوره عموما چوبی است که در سال‌های اخیر نوع پلاستیکی آن نیز متداول گشته است.

چلیجه: ابزاری چرخ مانند برای قرار دادن کلاف الیاف دور آن و سهولت در پیچیدن الیاف به دور ماسوره است.

دستگاههای نساجی بومی در قدیم

دستگاه های نساجی سنتی در حقیقت عمل درهم تنیدن تار و پود به وسیله آنها انجام ی شود که به نام هایی چون کرچال، کارچاله، چاله و کرگاه در منطقه شمال ایران، خصوصاً در مازندران و سمنان و گلستان شناخته می شوند. دلیل وجود کلمه کرچال یا چاله در بیشتر نام های به کار برده شده برای این دستگاه ، اینطور بیان می شود که در گذشته پدال های دستگاه پایین تر از سطح زمین و داخل چاله ای در کف اتاق قرار می گرفته است و بافنده هنگام کار و پدال زدن باید پاها را داخل چاله قرار داده و خود بر سطح زمین می نشست، اما به مرور زمان به دلیل رطوبت بالای زمین در شمال ایران ، چاله حذف گردید . پدال ها بر سطح زمین قرار گرفت و چهار پایه ای چوبی محل نشستن بافنده گشت.

اجزای اصلی و تشکیل دهنده دستگاه های نساجی دو وردی و نحوه کار آنها در تمامی نقاط ، تقریباً مشابه است و تنها وجه تمایز آنها می توان در نام هایی دانست که به دلیل تفاوت گویش و زبان بر آنها گذارده می شود.

در نسل جدید دستگاه های نساجی سنتی که ممکن است با چوب یا میله های آهنی تویلد شده باشند، معایب و مشکلات دستگاه های قدیمی سنتی برطرف شده است. مانند سرعت بالای بافت شانه ها در حین بافت که انرژی کمتری از بافنده می طلبد، جمع نمودن نخهای چله بر روی یک میله که قابلیت حمل و نقل به کارگاههای چله کشی را دارد و دیگر نیاز به چله کشی سنتی و دستی نمی باشد. متراژ بالای چله کشی و … که در کارگاه دستبافته ها و مرکز تحقیقات نساجی سنتی دستبافته های چمتا توسط گروه چمتا طراحی و تولید شده است.

اجزای اصلی این دستگاه نساجی جدید شامل: شونه، ورد، پدال، ساز و قرقره، ماسوره، نورد چله پیچ، نورد پارچه پیچ، ماکو (ماکوخط کشی)

 

 

خدمات پس از فروش شرکت:

آموزش رایگان یک روزه کار با دستگاه نساجی سنتی مازندران در کارگاه بهشهر به صورت خدمات پس از فروش به مشتری ارائه می گردد.

تنظیمات دستگاه برای بافت و تراکم مناسب در زمان تحویل به مشتری آموزش داده می شود

در صورت تمایل مشتری،  دستگاه می تواند با چله کشی آماده تحویل مشتری گردد .

همچنین تامین مواد اولیه تار و پود پشمی با قیمت عمده روز و خدمات رنگرزی الیاف با قیمت عمده روز قابل ارائه می باشد.

شرکت می تواند شانه پارچه بافی را به عنوان گزینه اضافه به مشتری پیشنهاد و با دریافت هزینه تحویل مشتری نماید.

دستگاه نساجی سنتی تا یک سال ضمانت بدنه دارد.