گلیچ افتاب تیره زمینه کرم

گلیچ از گذشته با نام هایی چون جاجیم ، گل دار جاجیم، گلیچ ، گلیم، رنگین گلیچ شناخته می  شده و معمولا در عرض 60 تا 90 و طول 1 تا 3 متر بافته می شد و همچنین نقوش به کار رفته در این محصولات به  صورت ذهنی توسط بافنده نقش اندازی می گردید و در 3 قالب مشخص که معمولا یک حاشیه در اطراف و یک متن در وسط بود طراحی می گردید. در گذشته این دستبافته ها از تار پشمی دستریس و پود پشمی دستریس که به آن پشم در پشم می گفتند تولید می شده.حتی الیاف تار از پشم خود رنگ تهیه می شده است. اما در حال حاضر به علت عدم تولید الیاف دستریس معمولا از نخ پنبه جهت چله کشی و تار پشمی یا کرک استفاده می شود . در بافت گلیچ نقوش از اصالت و هویت خاصی برخوردار می باشند و تمامی نقوش دارای نام می باشند ولی ممکن است در روستاهای مختلف یک نقش دارای نام های متفاوت باشند.

گلیچ در گذشته با دستگاه های بافندگی نساجی سنتی به نام کرچال یا کارچاله در نواحی ییلاقی و روستایی استان مازندران و سمنان که ازساده ترین و ابتدایی ترین انواع دستگاه های نساجی سنتی به شمار می روند بافته می شدند اما در حال حاضر این دستگاه ها توسعه یافته و ایرادات آن برطرف شده و به صورت دستگاه های نسل جدید چمتا در بازار ارائه میگردد.

الیاف پشمی به کار رفته در گلیچ به وسیله گیاهان و مواد معدنی و حیوانی رنگزا به صورت سنتی رنگرزی می شوند.درمیان رنگزا های طبیعی انواع گیاهی آن بیش از سایز موارد کاربرد دارد و ممکن است از قسمت های مختلف گیاه مانند ریشه،ساقه،گل،پوسته،برگ و… این مواد تامین شود.ازجمله مواد رنگزای گیاهی میتوان به ریشه ی روناس،پوست انار،برگ مو،پوست گردو و… اشاره کرد.مهم ترین ماده ی رنگزای حیوانی که در رنگرزی سنتی مورد استفاده قرار می گیرد از حشره ای به نام قرمزدانه به دست می آید.همچنین جهت ثبوت و جذب رنگ در رنگرزی سنتی از مواد واسطی به نام دندانه استفاده میگردد تا قدرت رنگ پذیری الیاف را افزایش داده و به تثبیت رنگ کمک کند.همچنین دربرخی از محصولات از رنگ های مصنوعی یا شیمیایی که شامل رنگ های بازیک یا جوهری،رنگ های اسیدی،رنگ های دندانه ای یا کرومی و رنگ های مستقیم هستند جهت رنگرزی الیاف پشمی استفاده می گردد.

بعد از آماده سازی الیاف مرحله ی چله کشی و بافت میباشد.زیبایی رنگ در کنار کیفیت بافت و اصالت طرح از مواردی است که یه یک اثر هنری دستباف،جلوه ای خاص می بخشد و آن را از دیگر آثار متمایز می سازد.رنگ هایی نظیر زرد،قرمز،سفید،اُکر،سبزها،آبی،سورمه ای،قهوه ای و مشکی که به زیبایی هرچه تمام تر بر زمینه قرمزرنگ این دستبافته ها جای گرفته اند.نگاره های به کار رفته در گلیچ ها بدون استفاده از نقشه و به صورت حفظی بافته می شود و تمامی نقوش و نام هایشان سینه به سینه از بافنده ای به بافنده ای دیگر منتقل شده اند.انتقال نقوش به این شیوه و عدم مستند نگاری آنها در طی سالیان گذشته،سبب فراموشی و از بین رفتن بسیاری از نگاره ها گشته است.

نقش استفاده شده درگلیچ افتاب تیره زمینه کرم، افتاب تیره می باشد که هم در متن و هم در حاشیه بسیار منظم و زیبا طراحی شده است. افتاب تیره یکی از کهن ترین و نام آشناترین نقوش دستبافته های شرق مازندران است که در میان بافندگان شناخته شده است. نقش افتاب تیره متشکل از لوزی کوچکی است که دو بازوی شکسته و چنگک مانند در بالا و پایین به آن متصلند. به طور معمول این نقش در گلیچ ها با الیافی به رنگ سورمه ایی، سفید و قرمز  بافته می شود ولی در این نوع خاص گلیچ که برای دکوراسیون های خاص طراحی و تولید شده با رنگهای اکر و قهوه ایی بر روی زمینه کرم بافته شده است. به نظر می رسد که نقش افتاب تیره از  آفتاب و شعاع آن گرفته شده و به معنای تیغ و پرتو خورشید است.در گلیچ های قدیمی معمولا این نقش با ترکیب  موتیف تیره و روشن در کنار هم تولید می شد و نماد تاریکی و نور به نظر می رسد.در این گلیچ که گروه چمتا طراحی و تولید نموده نقش های افتاب تیره به صورت خلاقانه ای از حاشیه تیره به مرکز روشن میرسد و چیدمان  زیبای این چنگک ها هم نشینی خوبی برای رنگهای طبیعی و موتیفها ایجاد نموده و بستری  زیبا و متفاوت بر سطح گلیچ ایجاد نموده است. زمینه کرم و خلوت نقوش متن و حاشیه را بهتر نمایان می نماید. مواد اولیه این گلیچ از پشم بومی ایرانی و بارنگرزی طبیعی با استفاده از گیاهان روناس و گردو تولید شده است.

جهت نگهداری از آن بهتر است آن را در جای نمور و آفتابگیر استفاده ننمایید و در دسترس و قابل استفاده باشد. همچنین برای شستشو  برای اولین بار به مدت 15 دقیقه  در آب و نمک خیسانده و سپس با آب و صابون بشویید.